Bir oyun oynadım hayatım mahvoldu
Bilgisayar oyunları gitgide daha çok insanı hayattan koparıp sanal dünyaya bağlıyor. Bağımlılığın yaşı yok.
İnsanoğlunun en çarpıcı dürtüsü oyunlar. Hayatı oyunlarla öğrenmedik mi? Hayatın kendisi de bir oyun değil mi zaten? Ancak bizim bahsettiğimiz oyunlar, hayatımızı kolaylaştıran teknolojinin açtığı kapıdan giren ve zaman zaman hayattan kopmamıza yol açanlardan. Onlarla eğleniyoruz, öğreniyoruz, güzel saatler geçiriyoruz, hatta onlarla sosyalleşiyoruz. Ama yine onlarla ailemizden, arkadaşlarımızdan, okul ve işimizden kısaca en büyük bağımlılığımız hayattan kopuyoruz. Bilgisayar oyunları günün stresini atmak için çok sayıda insanın sığındığı zararsız bir liman. Oyun bağımlılığı da bir hastalık değil, ancak kronik hale geldiğinde zarar verebiliyor. Bağımlılığın kronikleştiği nokta da, aslında başka bir sorunun üzeri örtülüyor ve gerçek hayattan kaçış aynı noktada başlıyor. Bu eşlik eden bir bağımlılık, yani başka bir sorunu gizleyen türden. O yüzden bir neden değil sonuç. Gelin bu bağımlılığın kodlarına birlikte göz atalım...
Her şey Murat Karacan'ın bir akşamüstü arkadaşlarından birinin verdiği internet adresini bilgisayar ekranına yazmasıyla başladı. Açılan sayfa online bir oyun sitesiydi. Oyunla ilk karşılaşması böylece gerçekleşen iki çocuk babası Karacan, bir süre sonra ekran başından kalkamaz hale geldi. Bir buçuk yıl öncesine kadar günde 10-15 saat oyun oynuyor, uykusuz kalıyor, ailesini, arkadaşlarını ve işini ihmal ediyordu. "Level atlayınca dünyalar benim oluyordu" diye başlıyor anlatmaya. Zor da olsa oyun bağımlılığından kısa süre önce kurtulan Karacan, kendi benzetmesiyle "dünyadan kopuk" günlerine bugün gülerek baksa da oğlunun aynı oyunun bağımlısı olmasını endişeyle izliyor. Her insanın bir bağımlılığı var. Bu, başka bir insana, içkiye, uyuşturucuya, elevizyona, spora veya alışverişe olabiliyor. Keyif verdiği için beyindeki "ödül bölgesi"ni harekete geçiren dijital video oyunları da bunlardan biri. Biyolojik olarak beyindeki dopamin miktarını arttırırken, psikolojik olarak da çeşitli açılımlara neden oluyor. Balıklı Rum Hastanesi Bağımlılık Bölümü Şefi Dr. Yasin Genç, oyunların temelini oluşturan "level atlama" nın yani bir üst seviyeye geçmenin bireyi mutlu ettiğini ve egosunu yükselttiğini ifade ediyor. Bu nedenle de hareket gerçekleştirilmediğinde yoksunluk ve arama duygusu yaratıyor. Oyuncu her seferinde bu yüzden biraz daha fazla oynamak istiyor. Oyun bağımlılığı çoğu zaman saf bir bağımlılık değil. Genellikle "eşlik eden" bir durum. Aslında kişi başka bir sorunun üstesinden onu yok sayarak ve kendini oyun ile oyalayarak kurtuluyor. Her yaş ve sosyal konumda farklı nedenler veya farklı psikolojik sorunlar oyun bağımlılığının asıl nedeni olabilir. Gençler; aileleri ya da okullarında öğretmenleri tarafından birey olarak kabul görüp saygı görmüyorsa en azından kendilerine bunu kanıtlama ihtiyacı duyuyorlar. Anne-baba kavgalarının bol olduğu, huzursuz ya da gergin aile ortamlarında çocuklar oyun bağımlısı hale gelmeye daha meyilli kabul ediliyor. Yetişkinlerde ise, kötü giden bir evlilik özellikle erkeğin bilgisayar başına, oyuna oturmasına neden oluyor.
SINIRLANDIRMA ŞART
Olumlu tarafları da yok değil. Oyun bağımlısı babasından artık daha fazla bu işe vakit ayıran ilköğretim öğrencisi Can Karacan'ın oyun sayesinde İngilizcesi gelişmiş. Sık sık oyunların içinde geçen yabancı kelimelerle konuşuyor. İngilizce derslerinde daha iyi olduğunu söylemesine rağmen annesi Meltem Hanım, Can'ın oyun yüzünden sınıfta kaldığını söylüyor. Ancak bağımlılık noktasına gelen oyunlar, gençlerin hem zihinsel hem de fiziksel gelişimine olumsuz etki yapabiliyor. Dr. Genç, böylesi durumlarda ailenin mutlaka sınırlandırma getirmesi gerektiğinin altını çiziyor. "Sınırlandırma sert bir şekilde yapılmamalı, makul süreler önceden belirlenip, çocukların bu yönde sorumluluk taşımaları sağlanmalı" diyor. Henüz etiketlenmiş bir bağımlılık türü olmadığı için, çocuklarının oyun bağımlısı olması onları pek endişelendirmiyor. Bu nedenle de vakalar, durumu kolayca kabullenip sahipleniyor ve "evet oyun bağımlısıyım" demekten çekinmiyor. Karacan ailesi örneğinde olduğu gibi.
Kız arkadaşımı 7 saat beklettim
Çocukluğundan beri bilgisayar ve konsol oyunlarını çok seven Şahan Gökbakar kişisel oyun tarihini ve oyunlar arasındaki "kare as"ını anlattı.
* Stilize şemaları mı yoksa gerçekçi olanları mı tercih ediyorsun?
Gerçekçi olması daha mutlu ediyor, boksörün suratından damlayan terin altındaki kılcal damarlara kadar görebileceğim bir format uygun.
* Çok oynadığınız için eleştiri aldın mı sevgili ya da arkadaşlarınızdan?
Çok. Bir sevgilim beni Ankara'dan görmeye gelmişti. Ben de o sırada "Mafia" adlı oyunu oynuyordum ve başından kalkamıyordum. Sürekli yeni görev veriliyor ve sürekli onu bitirmeyi istiyorsun. O da oturup yedi saat beni izledi, hiç konuşmadan. Oyundan sıkıldım, parmaklarım acıdı ve kalkıp yemeğe çıktık.
* Boş zamanın varsa oyun mu gezip dolaşmayı mı tercih edersin?
Her zaman oyunu tercih ederim. Diyelim, ertesi gün saat 11.00'de çekimim var ama çok iddialı bir turnuvaya başlamışız. Sabah 08.00'e kadar oynar, iki saat uykuyu göze alır, öyle gidebilirim çekime.
* Oyun ruhunu mu besliyor?
Oyun saatleri, konuşmak zorunda olmadığım ve sadece kendime yoğunlaşabildiğim tek zaman. Kaçış noktam. Yapmazsam çıldırma noktasına gelebilirim.
* Bilhassa kadınlar sizin oyun merakına saygı duyuyorlar mı?
Duymuyorlar çünkü anlamıyorlar. Kızlar bunun nasıl bir güdü olduğunu anlamaz. Arkadaşlarıyla kahve içmekten, Nişantaşı'nda salınmaktan hoşlanan biri anlamaz. Neden dört duvar arasında bir tane ekrana bakıp, evde kapalı kaldığını çözemeyebilir.
İyi ki oyunlar var
Oyun bağımlısı mısın?
Ali adında bir arkadaşım vardı. World of Warcraft hastasıydı. Adamı evden çıkaramıyorduk. Ama arkadaşları olarak bilgisayarından oyunu sildik, ciddi önlemler aldık ve bir şekilde bu oyun bağımlılığından kurtardık. Bana gelince, beni bir köyde bıraksan, ben bir buçuk sene orda da ses çıkarmadan yaşar, kendime oyalanacak bir şeyler bulurum. O yüzden oyun bağımlısı mıyım tam bilmiyorum ama oyunlar olmasaydı hayat biraz sıkıcı olurdu. Oyunlar iyi ki varlar.
* Son olarak Şahan'ın kare ası hangi oyunlardan oluşur?
Mafia, Fight Night, Counter Strike ve Proevolution Soccer 6.
Evlilikler bitiyor cinsellik ölüyor
Oyun bağımlılığı, bir çok evliliğin seyrinde olumsuz etkiler ortaya çıkartıyor. Çoğunlukla bireylerden biri aile fertleri ile yeterli paylaşımı, sevgi, şefkat ve ilgi alışverişini sağlayamıyorsa, diğerinde de ya internet, ya konken veya benzeri alışkanlıklar başlıyor. İpler kopma noktasına gelene kadar da kimse birbirine karışmıyor. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Psikiyatri Bölüm Başkanı Prof. Dr. Müfit Uğur'a göre bu yüzden evli bireylerin birbirlerine zaman ayırmaları gerekiyor. Herkes kendi dünyasını yaşamak isterse bu defa taraflardan biri sanal dünyalarda nasılsa başkaları ile gerekli şartları ve ortamı hazır buluyor. Bu tür alışkanlık ve bağımlılıklar insanın yorgun bir günüde onun bir yığın enerjisini ve zamanını da tükettiği için insanlarda cinsel soğukluklara da yol açıyor. En azından ertesi gün işi için çok az gece uyku vakti kalan birey uyumayı tercih ediyor. Eşi ile birlikte olmayı devamlı erteliyor ve bu da bir süre sonra aile içinde ikincil problemlere yol açabiliyor.
______________
