1-ŞİMDİKİ ZAMAN (DEMA NIHA)
Şimdiki zaman adından da anlaşılacağı gibi şu
içerisinde bulunulan zamanda yapılan iş veya
bulunulan durumu ifade eder. Kürtçe de şimdiki
zamanı belirten ek 'di' önekidir. Ayrıca fiil bitişik
zamirî ekini de alır.
Ez dikim: Ben yapıyorum
Tu dikî: Sen yapıyorsun
Ew dike: O yapıyor
Em dikin: Biz yapıyoruz
Hûn dikin: Siz yapıyorsunuz
Ew dikin: Onlar yapıyorlar
Ez dixwim: Ben yiyiyorum
Tu dixwî: Sen yiyiyorsun
Ew dixwe: O yiyiyor
Em dixwin: Biz yiyiyoruz
Hûn dixwin: Siz yiyiyorsunuz
Ew dixwin: Onlar yiyiyorlar
Fiilin başına 'di' önekini getirerek oluşturulur.
Kürtçe'de birçok yardımcı fiil vardır. Bu yardımcı
fiillerin bulunduğu eylemlerde zaman çekimleri
farklı olur. İster bileşik, ister türemiş fiil olsun, bu
tür fiillerde 'di' öneki esas fiil ile yardımcı fiil
arasına konur. "Rakirin, vêxistin, dagirtin fillerini örnek olarak verecek olursak:
Ez radikim: Ben kaldırıyorum
Tu radikî: Sen kaldırıyorsun
Ew radike: O kaldırıyor
Em radikin: Biz kaldırıyoruz
Hûn radikin: Siz kaldırıyorsunuz
Ew radikin: Onlar kaldırıyorlar
Yukarıdaki örneklerde verilen fiillerin başındaki
esas fiiller kendi başlarında kullanıldıklarında
hiçbir anlamları yoktur. Bunlar bileşik fiillerdir. Bir
tür bileşik filler dışında isim ve fiillerden oluşan
bileşik fiiller de vardır bunların çekimlerini de
"barkirin, maf xwarin, jangirtin" fiilleri üzerinden yaparsak:
Ez bar dikim: Ben yüklüyorum
Tu bar dikî: Sen yüklüyorsun
Ew bar dike: O yüklüyor
Em bar dikin: Biz yüklüyoruz
Hûn bar dikin: Siz yüklüyorsunuz
Ew bar dikin: Onlar yüklüyorlar
Şimdiki zamanın olumsuzu ise 'di' önekinin
yerine 'na' getirme ile elde edilir. Başka hiç bir
eyleme gerek yoktur.
Ez betal nakim: Ben iptal etmiyorum
Tu betal nakî: Sen iptal etmiyorsun
Ew betal nake: O iptal etmiyor
Em betal nakin: Biz iptal etmiyoruz
Hûn betal nakin: Siz iptal etmiyorsunuz
Ew betal nakin: Onlar iptal etmiyorlar
DAHASI IÇIN ->
www.dersimizkurtce.tr.gg
