Bir deprem odağından iki tip sismik dalga yayılır. Bunlar boyuna dalga (P dalgası) ile enine dalgadır (S dalgası). S dalgasının yer yüzeyindeki yansımaları sonucu yüzey dalgaları (R, L dalgaları) oluşur.
P dalgası yayılma doğrultusu ile aynı yönde parçacık hareketi oluşturur. Çok büyük depremler veya deprem merkezine çok yakın yerler dışında yıkıma neden olmazlar.
S dalgası, yaylıma doğrultusuna dik yönde parçacık hareketine neden olur. Kütlenin şekil değişimine neden olur. Yapılarda hasar ve yıkıma S dalgası ile yüzeydeki yansımaları R, L dalgaları neden olur.
P ve S dalgasının yaylıma hızı farklı olduğundan ilk ulaşan saniyede ortalama 7-8 km. hızla hareket eden P dalgalarıdır (P dalga hızı: 5 - 9 km/sn.). S dalgası, P dalgası hızının yarı değerindedir. Bu nedenle yapılar ilk önce P dalgalarıyla sarsılıp, yıkıcı olan S dalgalarına maruz kalırlar. Sismik dalgaların bu özelliklerinden faydalanarak uzaklığa bağlı olarak yıkımdan korunmak için kaç saniyenin olduğunu hesaplamak mümkün olabilmektedir. Ortalama her 7-8 km için 1 sn. süre düşünülebilir.RESİM 1
Depremin ilk 5. saniyesinde merkez üssünden yaklaşık 35-40 km'lik yarı çaptaki alanda P dalgalarının etkisiyle deprem hissedilir. Yaklaşık 20 km'lik yarı çaptaki alanda ise S dalgalarının etkisiyle salınım ve hasar oluşur. Yaklaşık 15 km'lik çaptaki alanda deprem büyüklüğü oranında yıkım oluşur (Sancaklı, 2000). RESİM 2
Depremin ilk 10. saniyesinde merkez üssünden yaklaşık 70-80 km'lik yarı çaptaki alanda P dalgalarının etkisiyle deprem hissedilir. Yaklaşık 40 km'lik yarıçaptaki alanda ise S dalgalarının etkisiyle salınım ve hasar oluşur. Yaklaşık 30 km'lik çaptaki alanda deprem büyüklüğü oranında yıkım oluşur (Sancaklı, 2000). RESİM 3
Depremin ilk 20. saniyesinde merkez üssünden 140-160 km'lik yarı çaptaki alanda P dalgalarının etkisiyle deprem hissedilir. Yaklaşık 80 km'lik yarı çaptaki alanda ise S dalgalarının etkisiyle salınım ve hasar oluşur. Yaklaşık 60 km'lik çaptaki alanda deprem büyüklüğünde yıkım oluşur (Sancaklı, 2000). RESİM 4
RESİM 1
RESİM 2
RESİM 3
Want to race through your inbox even faster? Try the full version of Windows Live Hotmail. (It's free, too.)
Çerezler küçük bilgi verici metinlerdir, bizim veya iş ortaklarımızın tarayıcınız aracılığıyla size ulaşmamızı sağlar.
Tarayıcınızdaki ayarları değiştirerek istediğiniz zaman çerez kullanımını engelleyebilirsiniz.
Genel Veri Koruma Yönetmeliği ile uyumlu aşağıdaki çerezleri kullanıyoruz:
- Temel çerezler: Web sitesinin tam olarak işlevsel olması için kesinlikle gereklidir.
- Opsiyonel Çerezler: İsteğe bağlı çerezlerdir ve web sitesini geliştirmemize yardımcı olur, ör. sizi kişisel olarak tanımlamadan web sitesindeki kullanım davranışınızın analiz edilmesi gibi.
Gizlilik politikamızdan daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz.